Ba bài học từ những thất bại phỏng vấn
Tôi đã dành cả Giáng Sinh để viết bài này
Hôm nay (25/12) là Giáng Sinh, lẽ ra bây giờ tôi phải ra ngoài và tận hưởng cái không khí này. Nhưng không, lần nhổ răng khôn thứ hai đã hoàn toàn đánh gục tôi và giờ tôi nằm bẹp dí trên giường. Không để một ngày trôi qua lãng phí, tôi quyết định ngồi vào máy tính và viết một bài.
Trên đại học, chắc chắn ta không thể tránh khỏi những cuộc phỏng vấn. Đó có thể là những cuộc phỏng vấn tham gia câu lạc bộ, tham gia lab hay phỏng vấn từ các doanh nghiệp, các quỹ học bổng. Đôi lúc, ta lại là "người phỏng vấn", như khi cần xin tư vấn từ những người giỏi hơn chẳng hạn.
Với một người hướng nội như tôi, tôi thực sự rất sợ điều đó. Tuy nhiên trong năm vừa rồi, tôi đã trải qua nhiều cuộc nói chuyện như vậy, hoặc có thể nói là tôi "tự đẩy" bản thân vào những tình huống như vậy. Có thành công, nhưng thất bại rất nhiều.
"Đi một ngày đàng, học một sàng khôn"
Ở phía dưới, tôi sẽ chia sẻ ba bài học quan trọng nhất từ những lần phỏng vấn của mình. Bài viết sẽ tập trung chủ yếu vào hai lần phỏng vấn doanh nghiệp của tôi, một lần "siêu thảm" và một lần "sáng sủa" hơn một xíu.
1. Sự khác biệt trong chuẩn bị thông tin
Sự chuẩn bị kiến thức chắc chắn là một điều phải có trước mỗi cuộc phỏng vấn.
Việc người phỏng vấn hỏi khác với những gì ta chuẩn bị là điều bình thường. Vì vậy hãy chuẩn bị một số thông tin chung thường gặp như về doanh nghiệp, về quỹ học bổng, và về cuộc phỏng vấn. Một số câu hỏi cũng hay xuất hiện là giới thiệu bản thân, nói về định hướng bản thân hay là hiểu biết về công ty, tổ chức.
Vì vậy, hãy chắc chắn mình phải thực sự hiểu bản thân và đặc biệt là doanh nghiệp, hiểu biết về mục đích của doanh nghiệp sẽ thay đổi cuộc chơi rất nhiều.
Ở học bổng Mờ, mong muốn của công ty là tìm kiếm các sinh viên có khả năng cống hiến và tham gia công ty càng sớm càng tốt, vì vậy công ty sẽ quan tâm hơn đến chuyên môn của sinh viên (đặc biệt nếu có liên quan đến AI thì càng ấn tượng) và cả các dự án mà sinh viên đã trải qua.
Tuy nhiên một quỹ học bổng Pê khác thì lại tập trung vào phát triển các nhân tài có khả năng lãnh đạo và dẫn đầu trong tương lai hơn. Với họ, chuyên môn đã được nhà trường đánh giá đầy đủ (qua bảng điểm và thành tích, nhà trường sẽ gửi danh sách lên cho doanh nghiệp) nên họ sẽ tập trung hơn vào những kỹ năng lãnh đạo, những hoạt động ngoại khóa và đặc biệt là hiểu biết về doanh nghiệp, về đất nước của họ.
Một "bí mật" nữa trong việc phỏng vấn là hãy có khác biệt đối với các ứng viên khác, điều này sẽ khiến bạn nổi bật hơn. Rõ ràng nếu bạn không có sự nổi trội so với các ứng viên khác thì sẽ không có lý do gì bạn có thể vượt qua họ để giành được thành công cả. Sự khác biệt không chỉ nằm trong việc bạn có nhiều thông tin hơn mà nó còn là những phân tích khéo léo của bạn đối với những thông tin ấy. Điều này sẽ thể hiện bản thân là một cá thể biết nhìn nhận và đánh giá, thay vì một con robot đọc thông tin tra được trên Google. Những phân tích này, như anh phỏng vấn của tôi gọi là "phải Google 4, 5 lớp mới có" sẽ giúp tăng giá trị của bạn lên rất nhiều.
Công ty Mờ hỏi tôi biết gì về sự kiện rebrand của công ty. Thay vì chỉ liệt kê ra những thay đổi trong thương hiệu, tôi hoàn toàn có thể đưa ra những phân tích sâu hơn như những thay đổi này giúp thương hiệu trẻ trung và tiếp cận giới trẻ hiệu quả hơn.
Doanh nghiệp Pê hỏi tôi những thông tin tôi biết vê quỹ học bổng của họ. Thay vì tra Google, học thuộc và liệt kê những thông tin như năm thành lập, mục tiêu, thành tích… Nếu tôi tinh ý hơn một chút, tôi hoàn toàn có thể nhận ra quỹ học bổng được thành lập hai năm trước khi nhà máy đầu tiên đi vào hoạt động. Điều này đã thể hiện tầm nhìn xa trông rộng và sự quan tâm đến nguồn nhân tài của chủ tịch lúc bấy giờ.
Những câu trả lời trên sẽ ấn tượng hơn nhiều và sẽ ít người để ý được, đúng không?
2. "Nói" cũng là một kỹ năng
Khả năng trình bày cũng là một điều đáng lưu ý, mặc dù đã nhiều lần thuyết trình trên lớp nhưng áp lực phỏng vấn vẫn là quá lớn đối với tôi. Tôi vẫn còn nhớ như in cảm giác khi đã nắm chắc những điều cần nói, có thể nói lại hoàn toàn trôi chảy, nhưng trước mặt nhà phỏng vấn, tôi lại run đến nỗi khó có thể cất lên lời. Tôi có thể cảm nhận từng nhịp run rẩy trong hơi thở, sự căng thẳng khiến đầu óc tôi nhớ nhớ quên quên, và hai tai tôi thì đỏ ửng (không cần nhìn tôi cũng có thể cảm nhận được nó).
Tập luyện là cách duy nhất để cải thiện điều này (trừ những người hướng ngoại với khả năng giao tiếp bẩm sinh). Sau lần thất bại đầu tiên, tôi đã rút kinh nghiệm và luyện tập rất nhiều. Tôi đã có thể thấy được một chút tiến bộ trong lần phỏng vấn thứ hai, thậm chí còn được anh phỏng vấn khen nữa (mặc dù tôi vẫn rất run).
3. Mở rộng mối quan hệ với những người cùng mục tiêu
Cộng đồng là một yếu tố quan trọng trong mọi lĩnh vực.
"Nếu muốn đi nhanh, hãy đi một mình. Nếu muốn đi xa, hãy đi cùng nhau."
Tôi muốn săn học bổng doanh nghiệp, tôi làm quen với nhiều người khác có mục tiêu tương tự. Chúng tôi chia sẻ thông tin cho nhau và hỗ trợ nhau trên con đường săn học bổng (thực ra tôi được hỗ trợ nhiều hơn). Nếu không nhờ những người bạn giúp đỡ, tôi sẽ không thể biết về các học bổng đang hoạt động và mở đăng ký. Nếu không nhờ những người đi trước chia sẻ, tôi sẽ không biết phải chuẩn bị như thế nào và nói những gì. Những thông tin hữu ích được chia sẻ sẽ giúp tôi chuẩn bị tốt hơn và hiệu quả hơn.
Khi tôi săn học bổng của công ty Mờ, tôi đã cố tìm kiếm thông tin về quỹ nhưng lại quá ít. Chỉ có duy nhất một đàn anh mà tôi biết là đã tham gia học bổng ấy, nhưng anh ấy quá bận nên không chia sẻ cho tôi được nhiều. Thành ra tôi chuẩn bị khá chung chung và khi gặp những câu phức tạp hơn thì tôi bí toàn tập.
Còn với học bổng Pê, tôi may mắn quen được nhiều bạn cùng ứng tuyển, và cũng tìm được một video chia sẻ về quỹ học bổng này nữa. Nhờ có những kinh nghiệm ấy mà tôi chuẩn bị đầy đủ và tốt hơn rất nhiều.
Kết lại
Phỏng vấn là một kỹ năng quan trọng sẽ quyết định liệu bạn có thể tiến xa trong sự nghiệp hay không. Trong những lần đầu, phỏng vấn sẽ rất khó khăn, tuy nhiên nếu bạn tự nhìn nhận lại chính mình và học hỏi từ quá khứ thì dần dần kỹ năng của bạn sẽ ngày một tốt hơn.
Bên trên là những bài học xương máu tôi rút ra sau nhiều lần thất bại, mong rằng sẽ giúp ích được cho các bạn. Nếu các bạn thấy hữu ích thì có thể subscribe substack này hoặc ủng hộ tôi một cốc cà phê để tôi ôn thi với :v
Nhân tiện tôi cũng muốn cảm ơn anh trai K41 Bách Khoa đã phỏng vấn tôi cho tập đoàn Pê, anh rất thân thiện và còn đưa cho tôi nhiều feedback và lời khuyên trong việc phỏng vấn cũng như sự nghiệp sau này. Cảm ơn các anh chị em trong câu lạc bộ đã hỗ trợ tôi chuẩn bị cho cuộc phỏng vấn và cảm ơn Đại học Bách Khoa đã hợp tác nhiều doanh nghiệp để mang lại nhiều cơ hội để chúng tôi, những sinh viên mới chất ướt chân ráo bước vào thị trường lao động, cọ xát và kiểm chứng thực lực của bản thân.
